Мулк масаласида жоҳилият эътиқодига қайтиш, мусулмон онтологиясини, яъни ашёга нисбатан ёндошувини бузган бўлса, мўъжиза эътиқоди ҳам унинг эпистемологиясини, билимга бўлган муносабатини барбод қилди. Натижада диний илм манбалари атрофияга учради, яроқсиз ҳолга келди – кўзлар, қулоқлар, қалблар мўъжизага, каҳонатга, кароматга ва интизорга (кутишга) кўниктирилди, инсондан, тарихдан, ҳаётдан ва табиатдан ётлаштирилди. Ўша эски “тамоман диний дунёга” қайтилди. Яҳудийларнинг мўъжиза, христианларин каҳонат, мажусийларнинг интизор (кутиш), шаманларнинг анимизм эътиқодлари, дев-парилар, мозорлар, арвоҳлар ва оталар зеҳнияти ҳамма ёқни заҳарлади. Диний ҳаёт мана шулардан иборат ҳолга келди.
Мўъжизалаштиришлар ақлни беркитувчи афъюнга айланди. Изланиш ва тадқиқотга эҳтиёж сезилмайдиган бўлди, “Аллоҳ” деса, ҳар гапга ишонувчи, Аллоҳнинг борлиқдаги очиқ-ойдин оятларини (инсон, тарих, ҳаёт ва табиат) мўъжиза санамайдиган бир зеҳният ишғол этди умматни.
Қуръон муқаддаслаштирилди, мўъжизалар китоби ҳолига келди. Аслида Буюк ал-Китобга (Коинот Китобига) ишорат этувчи бармоқ ўлароқ кўрилиши керак экан, унинг ўзи энг буюк ал-Китоб ҳолига келтирилди, буюк ал-Китобни (коинот ва яратилиш) кўрмайдиган зеҳнлар урчиди.
Мусулмон уммат, қўлидаги Китобни ҳаёт раҳбари эмас, ғайбий сирлар, дастурил-амал эмас, илми-ғоиб гумон этди. Бутун ҳамма нарсаси бор эди унда. Худди Алоуддиннинг сеҳрли чироғи каби, қийналгани он бир чайқаш етарли эди – фолбин, куф-суфчи, азойимхон ва туморчилар кўпайгандан кўпайди.
Агар дунёда биров (аксар ҳолларда ғайридин) Аллоҳнинг коинот ва табиатдаги қонунларини – оятларини – ўқиб ўрганиб, бирор янги кашфиёт қилса, биз нима деймиз? Бизнинг китобда бу ҳақда 1400 йил олдин айтиб қўйилган! Аллоҳу акбар!
Денгизни ёрган Мусо, ўликни тирилтирган Масиҳ, оташда ёнмаган Иброҳим, тошдан туя чиқарган Солиҳ, уч юз йил уйқуга кетган Асҳоб-и Каҳф, чумолига гапирган Сулаймон ва кўкка учган Исо ва ҳ.к. тўла ваъзлардан сархуш бўлди оломон. “Хўп, бу мўъжизалар бугун нега йўқ? Фаластиндаги гўдакларга, Ироқдаги оналарга нега мўъжиза келмаяпти? Қушлар, чумолилар ҳозир нега биз билан гаплашмайди? Бугунги ал-Китобда булар нега йўқ?” саволлари қаршисида шубҳа водийларида сарсон адашиб улоқиб, охири “Бир ҳикмати бордир-да” дея ичларига ютардилар.
Ҳолбуки Аллоҳнинг бу очиқ-ойдин оятларини эски дунё динларининг хурофотларисиз ҳам, Қуръонда айтилмаган ва асло Қуръоний калима бўлмаган “мўъжиза” сўзига сиғинмасдан ҳам тушуниш ва тушунтириш ўта осон эди. Бироз муқоясали динлар тарихи, бироз эски цивилизациялар тарихи, Қуръоннинг ишорат этгани каби бироз “йўл чеккасидаги эски чоғ далиллари”, бироз археологик қазилмалар, бироз табиат фанлари, бироз бу услубда келган ва барча самовий китобларда қўлланиладиган символик тил устида изланиш олиб борилса, ниҳоятда яхши англашиларди.
Аммо мўъжизалаштирмалар бутун буларни йўқ қилди. Мусулмон зеҳни тарихдан, ҳаётдан ва табиатдан ётлаштирилди. Ақлини ҳеч қийнамайдиган, инсоний дард ва онтологик ғамдан йироқ, миясини бирор марта мароқ ва саволлар қуршамаган, шак ва саволни шайтон иши санайдиган, синов ва тажрибани, изланиш ва мантиқ йўлини кўр эътиқод-ла тўсиб қўйган, ўзи уйдиргани учди-қочди ривоятларга ҳам бошига “Аллоҳнинг қудрати”, охирига “мўъжиза” деб тураверадиган зеҳннинг вужудга келиши сабаби сизнингча қаерда?
Ваҳоланки, бунақа зеҳният билан бу уммат бугунги ҳаёт оқишига мудохала этолмаётир, реал воқеъликнинг ичида эмас, аксинча воқеъликка паралел бошқа бир виртуал дунёда ҳаёт кечирмоқда. Али Шариатий айтганидек, алиенация (бегоналашма) ҳолатида…
Бу зеҳният инсониятда бирор силжиш ярата олиши имконсиздир. Ер юзининг муаллими, пешқадами, йўлбошловчиси, агар Қуръоннинг таъбири билан айтсак, “шоҳиди ва шаҳиди” бўлиши ҳар қандай эҳтимоллардан йироқдир. Худди ғассолнинг қўлидаги майит каби, ҳинд гуруларининг оёғини ялаш ёки тариқат шайхларининг ҳарамига кириш учун навбат кутаётган ақлсизлар, мана шу наркозланган диний зеҳниятнинг аянчли махсулидир.
Шундай қилиб, Аллоҳнинг пайғамбарлари “Мўъжизалар Мамлакати”да сайр этдирилди. Реал ҳаётга параллел галлюцинатик бир олам қурилди. Ҳолбуки, воқеъликдаги ҳаёт ва табиатга параллел бошқа бир олам, яъни жинлар, фаришталар, шайтонлар, арвоҳлар, дев-парилар ва ш.к. борлиқлардан иборат алоҳида бир олам йўқдир. Аллоҳ ўз малакларини (малакасини, кучини, қудратини) бошқа бир параллел руҳоний дунёда эмас, кўзимиз ўнгида, реал воқеъликда, осмонлар ва ерда намоён қилади. Қуёшда ва ойда, осмон ва юлдузларда, дарё ва денгизларда, кеча ва кундузда, ҳайвонот ва набототда, бир миллион жонзот турларида ва ҳ.к. кўрсатади, кўрсатмоқда. Қуръонда мана шунга “осмонлар ва ернинг малакути” дейилади. Жинлар (кўринмаган турлар, борлиқлар), шайтонлар (салбий ҳирслар, негатив инстинктлар) ва малаклар (табиат кучлари) барчаси мана шу воқеъликнинг ичидадир.
Аллоҳ янги ва янги оламларни яратишга қодир бўлгани учун ҳам, бир кун келиб, ўликларни тирилтиради, қиёматни қўптиради, жаннат ва жаҳаннамни келтиради, дафтарлар очилади, ҳисоб куни ва охират ҳаёти бошланади. Бунга Қуръонда янгидан яратилиш (халқун жадид) дейилади. Биз бунга ишонамиз, иймон келтирамиз, исботи билан шуғулланмаймиз. Ислом иймони, эътиқоди, маънавияти ва ахлоқи шуни тақозо қилади.
Бунинг ташқарисида яҳудий мўъжизалаштиришларининг, христиан каҳонатларининг, мажусий интизорларининг бу динда ўрни йўқдир. Улар ўша эски “тамоман диний дунёда” қолиб кетгандир. Исломнинг диний дунёга келтиргани ислоҳ ва эски дунё билан янги дунё орасида тура олиш миссиясининг аслида мана шу ерда ўртага чиққанини кўрмоғимиз лозимдир…
Мўъжизалаштиришлар ақлни беркитувчи афъюнга айланди. Изланиш ва тадқиқотга эҳтиёж сезилмайдиган бўлди, “Аллоҳ” деса, ҳар гапга ишонувчи, Аллоҳнинг борлиқдаги очиқ-ойдин оятларини (инсон, тарих, ҳаёт ва табиат) мўъжиза санамайдиган бир зеҳният ишғол этди умматни.
Қуръон муқаддаслаштирилди, мўъжизалар китоби ҳолига келди. Аслида Буюк ал-Китобга (Коинот Китобига) ишорат этувчи бармоқ ўлароқ кўрилиши керак экан, унинг ўзи энг буюк ал-Китоб ҳолига келтирилди, буюк ал-Китобни (коинот ва яратилиш) кўрмайдиган зеҳнлар урчиди.
Мусулмон уммат, қўлидаги Китобни ҳаёт раҳбари эмас, ғайбий сирлар, дастурил-амал эмас, илми-ғоиб гумон этди. Бутун ҳамма нарсаси бор эди унда. Худди Алоуддиннинг сеҳрли чироғи каби, қийналгани он бир чайқаш етарли эди – фолбин, куф-суфчи, азойимхон ва туморчилар кўпайгандан кўпайди.
Агар дунёда биров (аксар ҳолларда ғайридин) Аллоҳнинг коинот ва табиатдаги қонунларини – оятларини – ўқиб ўрганиб, бирор янги кашфиёт қилса, биз нима деймиз? Бизнинг китобда бу ҳақда 1400 йил олдин айтиб қўйилган! Аллоҳу акбар!
Денгизни ёрган Мусо, ўликни тирилтирган Масиҳ, оташда ёнмаган Иброҳим, тошдан туя чиқарган Солиҳ, уч юз йил уйқуга кетган Асҳоб-и Каҳф, чумолига гапирган Сулаймон ва кўкка учган Исо ва ҳ.к. тўла ваъзлардан сархуш бўлди оломон. “Хўп, бу мўъжизалар бугун нега йўқ? Фаластиндаги гўдакларга, Ироқдаги оналарга нега мўъжиза келмаяпти? Қушлар, чумолилар ҳозир нега биз билан гаплашмайди? Бугунги ал-Китобда булар нега йўқ?” саволлари қаршисида шубҳа водийларида сарсон адашиб улоқиб, охири “Бир ҳикмати бордир-да” дея ичларига ютардилар.
Ҳолбуки Аллоҳнинг бу очиқ-ойдин оятларини эски дунё динларининг хурофотларисиз ҳам, Қуръонда айтилмаган ва асло Қуръоний калима бўлмаган “мўъжиза” сўзига сиғинмасдан ҳам тушуниш ва тушунтириш ўта осон эди. Бироз муқоясали динлар тарихи, бироз эски цивилизациялар тарихи, Қуръоннинг ишорат этгани каби бироз “йўл чеккасидаги эски чоғ далиллари”, бироз археологик қазилмалар, бироз табиат фанлари, бироз бу услубда келган ва барча самовий китобларда қўлланиладиган символик тил устида изланиш олиб борилса, ниҳоятда яхши англашиларди.
Аммо мўъжизалаштирмалар бутун буларни йўқ қилди. Мусулмон зеҳни тарихдан, ҳаётдан ва табиатдан ётлаштирилди. Ақлини ҳеч қийнамайдиган, инсоний дард ва онтологик ғамдан йироқ, миясини бирор марта мароқ ва саволлар қуршамаган, шак ва саволни шайтон иши санайдиган, синов ва тажрибани, изланиш ва мантиқ йўлини кўр эътиқод-ла тўсиб қўйган, ўзи уйдиргани учди-қочди ривоятларга ҳам бошига “Аллоҳнинг қудрати”, охирига “мўъжиза” деб тураверадиган зеҳннинг вужудга келиши сабаби сизнингча қаерда?
Ваҳоланки, бунақа зеҳният билан бу уммат бугунги ҳаёт оқишига мудохала этолмаётир, реал воқеъликнинг ичида эмас, аксинча воқеъликка паралел бошқа бир виртуал дунёда ҳаёт кечирмоқда. Али Шариатий айтганидек, алиенация (бегоналашма) ҳолатида…
Бу зеҳният инсониятда бирор силжиш ярата олиши имконсиздир. Ер юзининг муаллими, пешқадами, йўлбошловчиси, агар Қуръоннинг таъбири билан айтсак, “шоҳиди ва шаҳиди” бўлиши ҳар қандай эҳтимоллардан йироқдир. Худди ғассолнинг қўлидаги майит каби, ҳинд гуруларининг оёғини ялаш ёки тариқат шайхларининг ҳарамига кириш учун навбат кутаётган ақлсизлар, мана шу наркозланган диний зеҳниятнинг аянчли махсулидир.
Шундай қилиб, Аллоҳнинг пайғамбарлари “Мўъжизалар Мамлакати”да сайр этдирилди. Реал ҳаётга параллел галлюцинатик бир олам қурилди. Ҳолбуки, воқеъликдаги ҳаёт ва табиатга параллел бошқа бир олам, яъни жинлар, фаришталар, шайтонлар, арвоҳлар, дев-парилар ва ш.к. борлиқлардан иборат алоҳида бир олам йўқдир. Аллоҳ ўз малакларини (малакасини, кучини, қудратини) бошқа бир параллел руҳоний дунёда эмас, кўзимиз ўнгида, реал воқеъликда, осмонлар ва ерда намоён қилади. Қуёшда ва ойда, осмон ва юлдузларда, дарё ва денгизларда, кеча ва кундузда, ҳайвонот ва набототда, бир миллион жонзот турларида ва ҳ.к. кўрсатади, кўрсатмоқда. Қуръонда мана шунга “осмонлар ва ернинг малакути” дейилади. Жинлар (кўринмаган турлар, борлиқлар), шайтонлар (салбий ҳирслар, негатив инстинктлар) ва малаклар (табиат кучлари) барчаси мана шу воқеъликнинг ичидадир.
Аллоҳ янги ва янги оламларни яратишга қодир бўлгани учун ҳам, бир кун келиб, ўликларни тирилтиради, қиёматни қўптиради, жаннат ва жаҳаннамни келтиради, дафтарлар очилади, ҳисоб куни ва охират ҳаёти бошланади. Бунга Қуръонда янгидан яратилиш (халқун жадид) дейилади. Биз бунга ишонамиз, иймон келтирамиз, исботи билан шуғулланмаймиз. Ислом иймони, эътиқоди, маънавияти ва ахлоқи шуни тақозо қилади.
Бунинг ташқарисида яҳудий мўъжизалаштиришларининг, христиан каҳонатларининг, мажусий интизорларининг бу динда ўрни йўқдир. Улар ўша эски “тамоман диний дунёда” қолиб кетгандир. Исломнинг диний дунёга келтиргани ислоҳ ва эски дунё билан янги дунё орасида тура олиш миссиясининг аслида мана шу ерда ўртага чиққанини кўрмоғимиз лозимдир…
Комментариев нет:
Отправить комментарий